Aktualności
Astronomia - kwiecień 2024 (142)
01-04-2024Wszyscy doskonale znamy takie tuzy astronomii jak Mikołaj Kopernik, Edwin Hubble, Johannes Kepler… O osiągnięciach wybitnych obserwatorów, astronomów i astrofizyków płci męskiej czytaliśmy i słuchaliśmy niejednokrotnie. A co z kobietami? Bo to nieprawda, że przedstawicielki płci pięknej nie przyczyniły się do rozwoju astronomii. W artykule Jerzego Konarskiego przedstawiamy pokrótce pięć ciekawych kobiet, które swoją determinacją, pasją i oddaniem do badań zmieniły oblicze astronomii. Z wielu względów dziś o nich słychać bardzo niewiele, a przecież zasługują na wielki rozgłos.
czytaj więcej »
Astronomia - marzec 2024 (141)
01-03-2024Astrofizyka, od początku XX wieku, przemieniła nasze rozumienie wszechświata, odkrywając jego dynamiczne rozszerzanie się i wprowadzając pojęcia takie jak ciemna materia i ciemna energia. Prace pionierów takich jak Henry Draper, Albert Einstein i Edwin Hubble otworzyły drogę do teorii Wielkiego Wybuchu, zmieniając postrzeganie kosmosu ze statycznego w ciągle ewoluujący. Pomimo postępów wszechświat wciąż kryje wiele tajemnic, które współczesna technologia i nadchodzące misje obserwacyjne, jak teleskop SPHEREx, obiecują zgłębić, potencjalnie odkrywając nowe prawdy o jego strukturze i pochodzeniu.
czytaj więcej »
Astronomia - luty 2024 (140)
01-02-2024Warunki, które napotkać można w przestrzeni kosmicznej, nie należą do najłatwiejszych, nawet jeśli mowa o planecie, co do której snuje się wielkie plany kolonizacji. I choć maszyny, które człowiek posyła na Marsa radzą sobie coraz lepiej (łazik Curiosity w tym roku będzie obchodził już 12. rocznicę lądowania), to prędzej czy później każda z nich zakończy swoją pracę. W styczniu 2024 roku pożegnaliśmy marsjańskiego drona Ingenuity.
czytaj więcej »
Astronomia - styczeń 2024 (139)
01-01-2024Z ogromną przyjemnością witamy Was w nowym roku! Ten okres zawsze niesie ze sobą obietnicę nowych odkryć i nieskończonych możliwości. Jako pasjonaci kosmosu zawsze dążymy do poszerzania naszych horyzontów, a w tym roku zamierzamy to zrobić w dosłownym sensie.
Z nieukrywaną ekscytacją zapraszamy Was do śledzenia naszego nowego działu, który poprowadzi Arkadiusz Brzegowy. Razem z nim będziemy tworzyć kosmiczną grę przygodową, wykorzystując jeden z najpopularniejszych silników do gier na rynku – Unity. Gra będzie oparta na przygodach Wkrętośrubka, bohatera książki „Wkrętośrubek – w poszukiwaniu szczęścia”, autorstwa mojego i Tomasza Wiśniewskiego. Tym razem nasz bohater będzie odkrywał niezmierzone przestworza kosmosu.
czytaj więcej »
Astronomia - grudzień 2023 (138)
01-12-2023Na przestrzeni wieków Gwiazda Betlejemska, z jej hipnotyzującym blaskiem i długim, rozświetlonym warkoczem, stała się nieodzownym symbolem obchodów Bożego Narodzenia. To tajemnicze zjawisko, które według tradycji towarzyszyło wędrówce mędrców, od dawna fascynuje astronomów i historyków. Próbują oni rozwikłać zagadkę, czym naprawdę był ten błyszczący obiekt na niebie, który tak znacząco wpisał się w historię i kulturę. Pytanie o to, czy kiedykolwiek uda się w pełni zrozumieć i wyjaśnić naturę Betlejemskiej Gwiazdy, pozostaje otwarte. Czy współczesna nauka jest w stanie dostarczyć definitywną odpowiedź na to pytanie, czy też pozostanie ono jednym z nierozwiązanych tajemnic historii?
czytaj więcej »
Astronomia - listopad 2023 (137)
01-11-2023Sztuczna inteligencja (AI) odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu współczesnej astronomii, umożliwiając naukowcom eksplorację kosmosu na nieosiągalnym dotąd poziomie. Przez automatyzację analizy ogromnych ilości danych AI przyspiesza proces odkrywania nowych fenomenów kosmicznych, pozwalając astronomom na skoncentrowanie się na formułowaniu teorii oraz planowaniu dalszych badań. Przyjrzyjmy się kilku projektom wspieranym przez sztuczną inteligencję.
czytaj więcej »
Astronomia - październik 2023 (136)
01-10-2023Niezłomny duch odkrywczy i pragnienie rozpoznania nieznanych obszarów wszechświata zawsze napędzały ludzkość do przesuwania granic możliwości. Wyrazem tego nieugaszonego ducha jest misja Voyager, zainicjowana przez NASA w sierpniu i wrześniu 1977 roku, której celem było zbadanie najdalszych zakamarków naszego Układu Słonecznego. Te skromne rozmiarami, ale zaawansowane technologicznie sondy zaskoczyły wszystkich swoją nieprzewidywalną wytrzymałością i bogactwem przekazanych danych. Zapraszamy do przeglądu misji Voyager.
czytaj więcej »
Astronomia - wrzesień 2023 (135)
01-09-2023Kiedy patrzymy w górę, na nocne niebo, zastanawiamy się, jak ciemne jest to, co widzimy. Czy to, co dostrzegamy, to tylko czubek góry lodowej w kontekście kosmicznej ciemności? W tym artykule zanurzymy się w fascynujący świat obserwacji astronomicznej, od wpływu zanieczyszczenia światłem i atmosferycznych zjawisk na Ziemi do najnowszych odkryć w badaniach kosmicznych. Dowiemy się, dlaczego nawet najbardziej zaawansowane teleskopy na Ziemi mają swoje ograniczenia i jak nowoczesne misje kosmiczne, takie jak New Horizons, odkrywają tajemnice, które mogą zrewolucjonizować nasze rozumienie Wszechświata.
czytaj więcej »
Astronomia - sierpień 2023 (134)
01-08-2023Mars to planeta ogromnych kontrastów – ogromne wulkany, głębokie kaniony i kratery, które mogą, ale nie muszą, zawierać płynącą wodę. Będzie to niesamowite miejsce do zwiedzania dla przyszłych turystów, gdy tylko uruchomione zostaną pierwsze kolonie na Czerwonej Planecie. Lądowiska dla tych przyszłych misji prawdopodobnie będą musiały być płaskimi równinami ze względów bezpieczeństwa i względów praktycznych, ale być może mogłyby wylądować w odległości kilku dni jazdy od bardziej interesujących krajobrazów. W artykule „Wycieczka na Marsa” przedstawiamy kilka miejsc, które przyszli Marsjanie mogliby odwiedzić.
czytaj więcej »
Astronomia - lipiec 2023 (133)
01-07-2023Okres, w którym przestrzeń kosmiczna była dziewiczym terytorium dostępnym tylko dla najbogatszych państw, kiedy każda misja kosmiczna była obarczona ogromnym ryzykiem i wiązała się z gigantycznymi kosztami, odchodzi już coraz bardziej w zapomnienie. Dzisiejsi pasjonaci kosmosu bardziej ekscytują się testami prywatnej firmy SpaceX i jej potężnej rakiety Starship niż kolejnymi misjami księżycowymi NASA. Co więcej, wynoszenie ładunków na orbitę czy nawet transport ludzi na Międzynarodową Stację Kosmiczną spowszedniały już opinii publicznej. Dziś wkraczamy bezpowrotnie w czasy prawdziwej, biznesowej eksploracji przestrzeni kosmicznej. Gdzie w tym wszystkim jest Europa?
czytaj więcej »
Astronomia - czerwiec 2023 (132)
01-06-2023W 1929 roku Edwin Hubble wykazał, że Wszechświat może nie być tak stabilny, jak wcześniej sądzono, i wykazał interesujący efekt ujawniający się w widmach światła odległych galaktyk. Widma te wykazują narastające przesunięcie w kierunku pasma czerwonego i to we wprost proporcjonalnej zależności do odległości, w jakich galaktyki oddalone są od obserwatora. Mierzone przesunięcia ku czerwieni widm tych świateł, popularnie nazwanych z języka angielskiego „redshiftem”, a interpretowane w zrozumieniu efektu Dopplera, ukazały obraz, w którym odległe galaktyki oddalają się od nas, a im dalej są od nas położone, tym szybciej wydają się uciekać z prędkością proporcjonalnie wzrastającą do ich od nas odległości.
czytaj więcej »
Astronomia - maj 2023 (131)
01-05-2023Co roku 21 maja obchodzimy Światowy Dzień Kosmosu, który jest szczególnym dniem dla wszystkich entuzjastów Wszechświata i badań kosmicznych. Celem tego święta jest uczczenie dotychczasowych odkryć oraz propagowanie zdobytej wiedzy wśród szerszego grona ludzi. Międzynarodowy Dzień Kosmosu daje nam także okazję do podsumowania tego, co już wiemy, co zostało zauważone i co udało się wykryć dzięki czułym narzędziom stworzonym przez ludzi na przestrzeni wielu lat.
czytaj więcej »
Astronomia - kwiecień 2023 (130)
01-04-2023W ciągu ostatnich miesięcy wiele doniesień dotyczyło osiągnięć sztucznej inteligencji, która rozwija się z niezwykłą szybkością. Jednym z przełomowych osiągnięć jest ChatGPT – model językowy stworzony przez OpenAI. Jego zadaniem jest odpowiadanie na pytania i tworzenie tekstu na podstawie setek milionów przykładów tekstowych, na których został wytrenowany przy użyciu uczenia maszynowego. Choć ChatGPT jest niezwykle zaawansowanym modelem językowym, to nie oznacza to, że posiada pełną wiedzę na każdy temat. Łukasz Wyka postanowił przetestować jego funkcjonalność, ale nie było to zadanie łatwe. Trzeba mieć na uwadze, że jego wiedza została zaimplementowana na podstawie danych z 2021 roku i nie obejmuje najnowszych odkryć czy prac z ostatniego czasu. Zapraszamy do testu.
czytaj więcej »
Astronomia - marzec 2023 (129)
04-03-2023Gazowy olbrzym, którego masa przewyższa masę wszystkich pozostałych planet razem wziętych. Ten, który rządzi innymi obiektami Układu Słonecznego, oddziałując potężną grawitacją na asteroidy i komety. Piękny i groźny, z kotłującymi się w atmosferze kolorowymi cyklonami oraz Wielką Czerwoną Plamą, w której Ziemia zmieściłaby się bez problemu. Władca planet, nazwany imieniem najwyższego bóstwa rzymskiego panteonu. Jowisz. W tym artykule odwiedzimy go wraz ze wszystkimi sondami, które do tej pory tego dokonały. Sprawdzimy też, jakie sondy polecą jeszcze w jego kierunku – i to niedługo.
czytaj więcej »
Astronomia - luty 2023 (128)
08-02-2023W tym roku przypada 550. rocznica urodzin Mikołaja Kopernika. W związku z tym Senat RP jednogłośnie ustanowił ten rok rokiem wielkiego Polaka. Zwrócił się również do uczelni, szkół, organizacji społecznych i mediów o popularyzację postaci naszego wielkiego uczonego, co niniejszym na łamach „Astronomii” czynimy.
Zacznijmy jednak od pewnego problemu. Czy jesteśmy pewni, że Mikołaj Kopernik w ogóle był Polakiem? Bo przecież spór o jego pochodzenie trwa już wiele lat. Sam słynny historyk Norman Davies oraz wielu Niemców uważa go za Niemca, powołując się na fakt, że w końcu jego matka Barbara pochodziła z zamożnego niemieckiego rodu patrycjuszy von Watzenrode. Urodził się także w Toruniu, mieście założonym w 1230 r. przez Krzyżaków. Czy mamy więc czym się chwalić? Odpowiedzi w artykule Macieja Drawsa.
czytaj więcej »
Astronomia - styczeń 2023 (127)
01-01-202312 grudnia 2022 r. w wieku 81 lat zmarł Mirosław Hermaszewski, polski lotnik i kosmonauta, generał brygady pilot Wojska Polskiego. Pierwszy i jedyny w dotychczasowej historii Polak, który odbył lot w kosmos.
21 grudnia 2022 r. po mszy świętej w Katedrze Polowej Wojska Polskiego, którą celebrował bp Wiesław Lechowicz, lotnik został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. Uroczystości miały charakter państwowy z udziałem kompanii reprezentacyjnej Wojska Polskiego.
„Z centrum kontroli lotów pada komunikat o zapłonie silników. Rakietą zaczynają wstrząsać coraz większe drgania. Potężne silniki Sojuza 11A511U osiągają maksymalny ciąg, spalając 1,5 tony paliwa w sekundę. Astronautę ogarnia dziwne wrażenie jakby rakieta przechylała się do tyłu i miała zaraz runąć. Ale na szczęście to tylko złudzenie [...]”.
Zapraszamy do artykułu poświęconego pamięci gen. Mirosława Hermaszewskiego, który przygotował dla Was Maciej Draws.
czytaj więcej »
Astronomia - grudzień 2022 (126)
01-12-2022Wspominany niejednokrotnie, jakże ubogi zakres znanych jeszcze kilkaset lat temu składników Wszechświata, ograniczony do Słońca, Księżyca, pięciu planet (nie zaliczając do nich Ziemi), zaledwie paru tysięcy dostrzegalnych gołym okiem gwiazd i może jeszcze kilku tych najjaśniejszych mglistych obiektów niezrozumiałego pochodzenia, zawierał jednak od najdawniejszych czasów jeszcze jeden element, kojarzony z gwiazdami. Tym elementem jest do dziś potocznie nazywane zjawisko „spadających gwiazd”, których poprawna nazwa, meteory, sugeruje z kolei bardziej atmosferyczne niż astronomiczne ich pochodzenie. Prawda jednak leży pośrodku.
czytaj więcej »
Astronomia - listopad 2022 (125)
01-11-2022Wśród wszystkich zjawisk we wszechświecie jednym z najbardziej tajemniczych jest formowanie się gwiazd. Sam „moment” (liczony w milionach lat) ich narodzin spowija zwykle obłok pyłu i gęstego gazu, co uniemożliwia bezpośrednie obserwacje w świetle widzialnym. Na szczęście promieniowanie podczerwone radzi sobie z takimi obłokami dużo lepiej. I na szczęście w przestrzeni kosmicznej działa teleskop Jamesa Webba.
czytaj więcej »
Astronomia - październik 2022 (124)
01-10-2022Przed miesiącem zajmowaliśmy się głównie ruchem obrotowym planet Układu Słonecznego. To jedna z ich cech, niemająca istotnego wpływu na warunki obserwacji tych obiektów. Decydujące znaczenie ma tu jednak regularny obrót naszej Ziemi – obiektu, z którego prowadzimy obserwacje wszelkich ciał niebieskich. To bowiem rotacja Ziemi sprawia pozorne wrażenie, że wszystkie one w ciągu każdej doby dokonują jednego obiegu naszej planety, na przemian to wznosząc się najwyżej na nasze niebo, to znów najbardziej zbliżając się do horyzontu lub wręcz znikając pod nim. Tym razem zwrócimy uwagę na zmiany jasności, zwłaszcza planet, wynikające z ciągłych wzajemnych zmian ich konfiguracji ze Słońcem i Ziemią.
czytaj więcej »
Astronomia - wrzesień 2022 (123)
01-09-2022Kontynuując poniekąd temat sierpniowego artykułu, poświęconego głównie wzajemnym oddziaływaniom na siebie trzech najbliższych nam – niekoniecznie pod względem odległości – ciał niebieskich, tym razem rozszerzamy temat na cały nasz układ planetarny, wyjaśniając wiele dziś oczywistych, a jednak niekoniecznie uświadamianych sobie elementów, zarówno jego budowy, jak i ruchów. Więcej w artykule Jana Desselbergera.
czytaj więcej »
Astronomia - sierpień 2022 (122)
01-08-202210 miliardów dolarów, dziesiątki tysięcy zaangażowanych inżynierów i naukowców, niezliczone debaty, wiele lat planowania i konstrukcji. Tak wiele trzeba było, aby 25 grudnia 2021 r. w przestrzeń kosmiczną wystrzelone zostało największe lustro, jakie kiedykolwiek człowiek tam posłał. Lustro, które ma tylko jedno zadanie – pokazać nam Wszechświat, jakim go jeszcze nigdy nie widzieliśmy.
Nadzieję na spektakularne wyniki podsyciła publikacja zdjęć testowych jednej z gwiazd. Podczas tych testów na zdjęcie załapało się mnóstwo galaktyk tła, z których wiele miało wyraźnie widoczną strukturę. Na pierwsze pełnokolorowe zdjęcia przyszło nam jednak poczekać, gdyż sam proces obróbki takich zdjęć jest skomplikowanym przedsięwzięciem. W końcu jednak 11 i 12 lipca 2022 roku doczekaliśmy się pierwszych wyników obserwacji teleskopu Jamesa Webba. W artykule Jerzego Konarskiego przyglądamy się dotychczas opublikowanym, spektakularnym zdjęciom.
czytaj więcej »
Astronomia - lipiec 2022 (121)
01-07-202210 lat minęło jak jeden dzień. Co prawda 120. numer ukazał się w czerwcu, ale jako że „Astronomia” pojawiła się na rynku w lipcu 2012 r., to właśnie teraz postanowiliśmy uczcić te wyjątkowe urodziny. Do tablicy wywołaliśmy również założyciela magazynu – Piotra Brycha, który opowiada o tym, jak to wszystko się zaczęło.
czytaj więcej »
Astronomia - czerwiec 2022 (120)
09-06-2022Wszystko, co nas otacza i z czego sami się składamy, zbudowane jest z podstawowych cegiełek, zwanych pierwiastkami. Wszystkie ich przedziwne właściwości, które wpływają na różnorodność świata, w którym przyszło żyć rodzajowi ludzkiemu, są zaś zasługą trzech prostych cząstek – protonu, neutronu i elektronu. Jak doszło do powstania tej różnorodności i skąd wzięło się złoto z naszej biżuterii?
czytaj więcej »
Astronomia - maj 2022 (119)
29-04-2022Wiedza kosmologów na temat geometrii fenomenów optycznych w dalekim Wszechświecie nie jest imponująca, a naukowe publikacje z zakresu problematyki refrakcji kosmicznej pojawiają się dopiero z początkiem XXI wieku. Obrazy cyfrowe zawierają wiele utrwalonych informacji na temat przestrzeni kosmicznej sprzed kilku miliardów lat. O fenomenach optycznych w kosmosie wywołanych oddziaływaniem grawitacyjnym pisze prof. dr hab. inż. Henryk Bryś.
czytaj więcej »
Astronomia - kwiecień 2022 (118)
31-03-2022Zapewne większość z Was zastanawiała się, jak wygląda światło północy na żywo. Czy na pewno jest tak spektakularne jak na zdjęciach, które doskonale znamy z sieci lub kolorowych czasopism? Trudno jest obecnie zaufać fotografii cyfrowej i jej doskonałym sztuczkom w oszukiwaniu ludzkiego oka. Przeważająca część czytelników tego magazynu wie doskonale, że fotografowanie gwiazd i mgławic wymaga wielu kroków, by wydobyć to, co niewidoczne gołym okiem. Jedynie odpowiednie opracowanie zestawu wielu klatek da nam efekt oczekiwanej astrofotografii. Jak natomiast ma się sprawa z zorzą polarną? Czy faktycznie jesteśmy w stanie zobaczyć na żywo jej ruch i intensywne kolory? Grupa Good Night Collective postanowiła to sprawdzić.
czytaj więcej »
Astronomia - marzec 2022 (117)
26-02-2022Biorąc pod uwagę czas istnienia cywilizacji ludzkiej, świadomość człowieka i jego rozwój, samo myślenie o końcu całego Wszechświata ma sens wyłącznie naukowy. Ludzkości nie będzie dane obserwować jego zwiastunów, nawet jeśli założymy, że przetrwamy aż do śmierci Słońca i ostatecznej zagłady Ziemi. A jeśli koniec starego Wszechświata, to jednocześnie początek nowego? Tu perspektywa zmienia się diametralnie.
czytaj więcej »
Astronomia - luty 2022 (116)
29-01-2022ale rentgenowskie należą do grona jednych z najbardziej energetycznych fal elektromagnetycznych obserwowanych we Wszechświecie. Długość tych fal waha się w zakresie od jednej bilionowej części metra do dziesięciu nanometrów, co sytuuje je pomiędzy promieniowaniem ultrafioletowym a promieniowaniem gamma. Te niepozorne długości skrywają w sobie ogromną energię. Na Ziemi promienie X znane są przede wszystkim jako metoda prześwietlania ludzkiego organizmu pozwalająca na diagnozowanie różnego rodzaju schorzeń. Promieniowanie to ma jednak znacznie bardziej zagadkową i tajemniczą stronę. Szczególnie wtedy, gdy jego źródła znajdują się daleko w ciemnej przestrzeni kosmicznej.
czytaj więcej »
Astronomia - styczeń 2022 (115)
28-12-2021Na rok 2022 zapowiedziano wiele ciekawych misji kosmicznych. Wśród nich jest m.in. misja orbitera Psyche, który zostanie wystrzelony w kierunku asteroidy o tej samej nazwie w sierpniu 2022 roku. W ciągu czterech lat statek ma dotrzeć na miejsce przeznaczenia (2026 r.), gdzie przez co najmniej dwadzieścia jeden miesięcy będzie wykonywał eksperymenty przy użyciu specjalistycznych narzędzi. W 2022 roku kontynuowana będzie organizowana przez ESA i rosyjską agencję kosmiczną Roskosmos misja ExoMars, której celem jest zbadanie możliwości występowania na Marsie warunków sprzyjających rozwojowi życia. Życia będziemy również szukali na księżycach galileuszowych w ramach misji JUICE. Sonda badawcza po ośmiu latach podróży będzie badała strukturę i kompozycję księżyców Jowisza. Na pokładzie sondy znajdzie się co najmniej 11 specjalistycznych instrumentów naukowych.
czytaj więcej »
Astronomia - grudzień 2021 (114)
28-11-2021Chcąc dobrze poznać jakieś środowisko, najlepiej jest zostać jego częścią, obserwować je od środka. Nie inaczej jest ze Wszechświatem. Oczywiście z zachowaniem odpowiedniej skali, bo jeszcze przez długi czas, jeśli w ogóle, nie będzie nam dane obserwować z bliska odległych gwiazd i ich systemów planetarnych, nie mówiąc o galaktykach. Przestrzeń kosmiczna oferuje jednak tak doskonałe warunki do prowadzenia obserwacji astronomicznych, że nikt nie narzeka na fakt, że póki co jesteśmy w stanie wysyłać nasze teleskopy na relatywnie niewielkie odległości.
czytaj więcej »
Astronomia - listopad 2021 (113)
30-10-2021Realizowanie potrzeby eksploracji daje często szansę pozostawienia po nas drobnych śladów. To jeden z powodów, dla których wysyłamy w przestrzeń kosmiczną komunikaty radiowe, mając nadzieję, że kiedyś zostaną odczytane. To także powód, dla którego wysyłane przez nas łaziki, sondy i orbitery na swoim pokładzie oprócz instrumentów badawczych i komunikacyjnych przenoszą także informacje o Ziemianach, nagrania dźwiękowe, a nawet tysiące fotografii ludzi z różnych zakątków naszej planety. W artykule Dominiki Jasińskiej „Kosmiczni listonosze” przyjrzymy się bliżej misjom, w ramach których w przestrzeni kosmicznej znalazło się coś więcej niż tylko fale radiowe czy ziemskie urządzenia.
czytaj więcej »
Astronomia - październik 2021 (112)
26-09-2021Czym jest przestrzeń? Czy to tylko owoc naszej wyobraźni, matematyczne ujęcie trójwymiarowej rzeczywistości, nazwa dla miejsca przygotowanego materii? A może jest to realny byt, który wypełnia lub tworzy cały Wszechświat, byt z unikalnymi własnościami, oddziałujący mocno na nasz materialny świat? Przestrzeń zdaje się nam odsłaniać swoje tajemnice, a droga ku jej lepszemu poznaniu wiedzie przez ciemną energię.
czytaj więcej »
Astronomia - wrzesień 2021 (111)
01-09-2021Nie byłoby podboju kosmosu, gdyby nie odważni piloci, którzy odbywali liczne loty doświadczalne. W latach 40. ubiegłego wieku przekroczenie bariery dźwięku nie wydawało się wcale czymś pewnym, a co dopiero loty kosmiczne. Zapraszamy do krótkiej historii „innego” podboju przestrzeni kosmicznej przygotowanej przez Dominikę Jasińską.
czytaj więcej »
Astronomia - sierpień 2021 (110)
11-08-2021Lato to nie tylko trójkąt letni, to również „spadające gwiazdy”, które według wierzeń przynoszą szczęście. Sierpień jest doskonałym momentem na podziwianie tych zjawisk, a mowa tu konkretnie o jednym z najbardziej aktywnych rojów meteorów zwanych Perseidami. Maksimum wypada w nocy z 12 na 13 sierpnia, ale Perseidy można oglądać już od drugiej połowy lipca (od 17 lipca do 24 sierpnia).
czytaj więcej »
Astronomia - lipiec 2021 (109)
02-07-2021W poprzednim artykule z serii „Okno na Wszechświat” poznaliśmy różne drogi ewolucji gwiazd, które zależały tylko i wyłącznie od masy, jaką posiadają. Nie inaczej jest ze śmiercią gwiazd. Ich koniec, który niejednokrotnie bywa bardzo spektakularny, następuje na wiele różnych sposobów. Jeśli jednak coś po gwieździe zostaje, to są to właściwie tylko trzy opcje: biały karzeł, gwiazda neutronowa i czarna dziura.
czytaj więcej »
Astronomia - czerwiec 2021 (108)
31-05-2021Gwiazdy można nazywać na przeróżne sposoby, uwydatniając jakąś ich cechę. Jako kosmiczne latarnie nie tylko rozświetlają mroki wszechświata, ale i stanowią jedyne drogowskazy dla przemierzających pustkę kosmosu. W ich wnętrzach czają się gigantyczne reaktory, nieustannie produkujące energię, którą przekazują swojemu otoczeniu. Bez nich nie byłoby nas, bowiem zdecydowana większość energii zmagazynowanej na Ziemi pochodzi ze Słońca.
czytaj więcej »
Astronomia - maj 2021 (107)
28-04-2021Ziemia wraz z Księżycem tworzą nierozerwalny duet pełen wzajemnych zależności. Srebrny Glob był świadkiem większości fundamentalnych procesów i wydarzeń, które dotyczyły Ziemi oraz zjawisk występujących na jej powierzchni. Księżyc nie dość, że jest naszym najbliższym kosmicznym towarzyszem, to również jest obiektem wywierającym na Ziemię znaczny wpływ grawitacyjny. Czy możliwe jest, aby odwieczny towarzysz Ziemi nagle zniknął lub nigdy nie powstał? Jakie konsekwencje by to dla nas niosło?
czytaj więcej »
Astronomia - kwiecień 2021 (106)
27-03-2021Mars i łazik to dwa słowa, które w trakcie ostatnich miesięcy odmieniane są przez wszystkie przypadki. Sprawcą tak gorącego zamieszania w świecie astronomii jest łazik Perseverance, który 18 lutego wylądował na Czerwonej Planecie. Ledwo dotknął rdzawej powierzchni Marsa, a już wiadomo, że rok 2021 należy właśnie do niego.
czytaj więcej »
Astronomia - marzec 2021 (105)
28-02-2021Mając w pamięci dwie sondy programu Voyager, które znajdują się poza granicami Układu Słonecznego w przestrzeni międzygwiezdnej, łatwo ulec wrażeniu, że jako ludzkość z pomocą sztucznych urządzeń przemierzyliśmy cały nasz układ planetarny. Niedowierzanie może więc budzić informacja o tym, że tylko jeden z tych statków dotarł do Neptuna i Urana. Voyager 2 jest jak dotąd jedyną sondą, która przeleciała w pobliżu dwóch wspominanych lodowych gigantów z Układu Słonecznego. Jak to możliwe!?
czytaj więcej »
Astronomia - luty 2021 (104)
28-01-2021W marcu 1965 roku, w samym środku zimnej wojny i kosmicznego wyścigu, świat obiegła wiadomość o kosmonaucie, który opuścił swój statek kosmiczny i przebywając w otwartej przestrzeni, wykonał pierwszy w historii spacer kosmiczny. Fotografie Aleksieja Leonowa opatrzone krzykliwymi nagłówkami o kolejnym sukcesie Sowietów pojawiły się na pierwszych stronach gazet, jednak podawane w tamtym czasie informacje nie ukazywały nawet ułamka prawdy o tamtym wydarzeniu. Dziś wiemy, że pierwszego w historii spaceru kosmicznego Aleksiej Leonow o mały włos nie przypłacił własnym życiem.
czytaj więcej »
Astronomia - styczeń 2021 (103)
25-12-2020Słońce to fundament istnienia oraz funkcjonowania całego Układu Słonecznego, w tym także Ziemi wraz z szeroką gamą żyjących na niej gatunków. Od gwiazdy centralnej zależy porządek panujący w naszej kosmicznej okolicy oraz na macierzystej planecie. To nieodłączny budulec wszelkiego życia, bez pomocy którego nigdy by nas tu nie było. Co stałoby się, gdyby nagle ów budulec przestał działać? W jakich warunkach musielibyśmy się odnaleźć? Jak postępowałyby zmiany na Ziemi oraz jakie konsekwencje dla życia niosłyby za sobą? Czy tak katastrofalna wizja jest w ogóle możliwa?
czytaj więcej »
Astronomia - grudzień 2020 (102)
30-11-2020Wigilijny poranek 1968 roku był szczególnym dniem w wielu amerykańskich domach. W zasadzie był on wyjątkowy w wielu domach na całym świecie. Rozpoczynały się ostatnie bożonarodzeniowe przygotowania. Kuchnie wypełniał zapach pierniczków i świątecznych potraw. Dzieci z podekscytowaniem myślały o tym, jakie prezenty odnajdą wkrótce pod zielonym udekorowanym drzewkiem. W tym czasie trzej przedstawiciele Ziemi wchodzili właśnie na orbitę Srebrnego Globu. Dokonywali czegoś, co wcześniej było udziałem jedynie odważnych żeglarzy przemierzających bezkresne wody w poszukiwaniu nowych lądów.
czytaj więcej »
Astronomia - listopad 2020 (101)
01-11-2020Od tysięcy lat, już starożytnych obserwatorów nieba nurtowało dziwne zachowanie kilku gwiazd, wyróżniających się pośród setek czy tysięcy pozostałych, z których wiele układało się na niebie w trwałe kształty geometryczne, czyli gwiazdozbiory. Długo nie umiano sobie wytłumaczyć, czym mogą być ci gwiezdni wędrowcy, których dla odróżnienia od tych stałych gwiazd nazywano „plan?tes asteres”, czyli gwiazdami błądzącymi.
czytaj więcej »
Astronomia - październik 2020 (100)
30-09-2020Tak oto dotarliśmy do. 100 jubileuszowego numeru największego magazynu astronomicznego w Polsce.
Cieszymy się, że jesteście z nami!
czytaj więcej »
Astronomia - wrzesień 2020 (99)
28-08-2020Niedawno minęła 112. rocznica największej katastrofy kosmicznej XX wieku. To wydarzenie to nie tylko tajemnica natury, nie tylko dziedzina naukowego romansu, która oczywiście wiąże się z tym problemem. Zjawisko zespołu fenomenu tunguskiego, jak się okazało, przypomniało ludzkości, że żyje w ogromnym, złożonym i nie w pełni zbadanym świecie, rozwijającym się zgodnie z własnymi prawami i bogatym w realia, nie tylko na dużą skalę, lecz także budzącym grozę.
czytaj więcej »
Astronomia - sierpień 2020 (98)
29-07-2020Problem z pojęciem grawitacji wynika z prostego faktu, że każdy, bez względu na poziom wykształcenia, dobrze zapoznany jest ze zjawiskiem grawitacji. Życie codzienne zmusza nas do ciągłego, nieraz mozolnego pokonywania siły ciężkości związanej z grawitacją. Tu jednak problem się nie kończy. Pomimo że wiemy już wiele, jak grawitacja oddziałuje z przedmiotami materialnymi, pomimo że możemy z wielką dokładnością obliczać wpływ grawitacji na ruchy ciał, jak zaplanować ruch orbitalny sond kosmicznych, by bezbłędnie trafiły do najbardziej odległego ciała naszego Układu Słonecznego, to nikt, bez względu na poziom wykształcenia, nie ma pojęcia, czym właściwie jest grawitacja.
czytaj więcej »
Astronomia - lipiec 2020 (97)
28-06-2020Parker Solar Probe to sonda kosmiczna przeznaczona do badań Słońca, której misja rozpoczęła się w sierpniu 2018 roku. Dziś wysłany z Ziemi statek ma na swoim koncie aż pięć z kilkunastu planowanych zbliżeń do Słońca. NASA realizuje misję w ramach programu „Living with the star”, poświęconego szeroko zakrojonym badaniom Słońca i kosmicznej pogody, która wpływa także na Niebieską Planetę. Jakich informacji o Słońcu dostarczyła nam ta niezwykła sonda?
czytaj więcej »
Astronomia - czerwiec 2020 (96)
31-05-2020Na początku tego roku świat obiegły najnowsze analizy astronomów zajmujących się poszukiwaniem pozasłonecznych planet. Cała uwaga skupiła się wtedy na gwiazdach typu widmowego K, a dokładnie pomarańczowych karłach, w pobliżu których odnaleziono stosunkowo dużo planet znajdujących się w strefach zamieszkiwanych. Szacuje się, że na obszarze odległym od naszej planety o 100 lat świetlnych może istnieć nawet tysiąc pomarańczowych karłów. I to właśnie one – nowe idealne dla życia gwiazdy – będą celem intensywnych eksploracji.
czytaj więcej »
Astronomia - maj 2020 (95)
29-04-2020Bezzałogowa sonda Juno, działająca już prawie 9 lat, dostarczyła nam wielu istotnych informacji na temat największej planety Układu Słonecznego. Wzbogaciła środowisko naukowe o nowe fakty, oszałamiające zdjęcia oraz zapełniła niektóre luki w naszej dotychczasowej wiedzy o Jowiszu. Co dokładnie zobaczyła Juno w pobliżu Jowisza?
czytaj więcej »
Astronomia - kwiecień 2020 (94)
01-04-2020Ludzie w ciągu tysiącleci poznawali podstawowe prawa i wzajemne relacje przyczynowo-skutkowe w swoim najbliższym otoczeniu. Uświadomienie faktu, że jesteśmy częścią olbrzymiego skupiska gwiazd zwanego Galaktyką, stanowiło przełom w pojmowaniu Wszechświata jako hierarchicznie skonstruowanego zbioru obiektów o wprost niewyobrażalnie wielkich rozmiarach. Żadna z istniejących teorii kosmologicznych nie wyjaśnia, w jaki sposób Wszechświat powstał i jaka może być jego natura.
czytaj więcej »
Astronomia - marzec 2020 (93)
27-02-2020Kosmiczny Teleskop Spitzera w styczniu tego roku oficjalnie zakończył swoją naukową misję. Po ponad 16 latach badań przestrzeni kosmicznej w świetle podczerwonym jedno z najsłynniejszych obserwatoriów NASA przeszło na zasłużoną emeryturę. Jak przygoda z Kosmicznym Teleskopem Spitzera zmieniła astronomię? Więcej w artykule Dominiki Jasińskiej.
czytaj więcej »
Astronomia - luty 2020 (92)
31-01-2020Przypomnij sobie, jak wygląda Księżyc tuż przed nowiem lub chwilę po nim. Możemy zaobserwować go wówczas przed wschodem lub po zachodzie Słońca jako cieniutki, ledwo widoczny sierp. Jeśli dobrze się przyjrzysz, zauważysz na pewno, że oprócz oświetlonego wąskiego sierpa na niebie widoczna jest także reszta księżycowej tarczy. Pozostała część Srebrnego Globu błyszczy w delikatnej, szarej poświacie. Zjawisko to nazywamy światłem popielatym. Więcej w artykule Dominiki Jasińskiej „W świetle Księżyca”.
czytaj więcej »
Astronomia - styczeń 2020 (91)
31-12-2019Podczerwone obserwatorium WFIRST (Wide Field InfraRed Survey Telescope), HabEx – spec od bezpośrednich obserwacji egzoplanet, LUVOIR – wszechstronne obserwatorium z apetytem na drugą Ziemię, a może projekt kosmicznego teleskopu Origins, który poszuka odpowiedzi na fundamentalne pytania?Teleskopy przyszłości zapowiadają się niezwykle ciekawie. Dzięki nim nie tylko obejrzymy kosmos w podczerwieni i poszukamy egzoplanet, lecz także spróbujemy sięgnąć po odpowiedź na pytania: jak powstał Wszechświat? Skąd wzięło się życie na planecie? Czy jesteśmy sami? Więcej o nadchodzących projektach w artykule „Teleskopy przyszłości”
czytaj więcej »
Astronomia - grudzień 2019 (90)
27-11-2019Naukowcy coraz lepiej potrafią określić położenie naszej planety na mapie bezkresnej przestrzeni kosmicznej. Wciąż jednak szukamy odpowiedzi na pytanie – gdzie jest nasze miejsce w ogromnym Wszechświecie? Żeby dowiedzieć się, gdzie dokładnie znajduje się nasza „niebieska” planeta, musimy zrobić ogromny zoom out – oddalić się stopniowo na miliardy lat świetlnych od naszego kosmicznego domu.
czytaj więcej »
Astronomia - listopad 2019 (89)
29-10-2019Swoje wyobrażenie kosmosu budujemy na bazie tego, co zaobserwujemy. Patrząc nocą w niebo, nie możemy stwierdzić, że jest ono puste. Pustka i kosmos brzmią wtedy jak sprzeczność. Czy pewne regiony mogą być puste niczym środek kosmicznego oceanu? Jak to możliwe? Obserwując Wszechświat, czytając coraz liczniejsze nowinki, dowiadując się o odkryciach obiektów, o których nie mieliśmy wcześniej pojęcia, budujemy swoją wizję tego „uporządkowanego chaosu”, aby jak najlepiej zrozumieć mechanizmy działania tej niepowtarzalnej niezmierzonej przestrzeni.
czytaj więcej »
Astronomia - październik 2019 (88)
30-09-2019Kosmiczny Teleskop Hubble’a nie ma sobie równych. Od prawie 30 lat pozwala naukowcom zaglądać w najgłębsze zakamarki przestrzeni kosmicznej. Na jego celowniku znalazły się gwiazdy, mgławice i galaktyki, których badanie ujawniło jedne z największych tajemnic Wszechświata. Teleskop swoje imię zawdzięcza Edwinowi Hubble’owi – astronomowi, który odkrył, że „rozmyte plamki” uznawane za mgławice to w rzeczywistości znajdujące się poza Drogą Mleczną galaktyki. Tamto odkrycie dało podwaliny hipotezie Wielkiego Wybuchu. Podobnie jak ten XX-wieczny naukowiec, HST pomógł rozwikłać wiele zagadek dotyczących natury galaktyk.
czytaj więcej »
Astronomia - wrzesień 2019 (87)
30-08-2019Światło widzialne to tylko pewien zakres fal elektromagnetycznych, w jakich astronomowie obserwują Wszechświat. Całe spektrum promieniowania nie jest dostępne dla naszych oczu, ale z pomocą przychodzą nam naziemne i kosmiczne teleskopy, które potrafią wychwycić niedostępne naszym zmysłom sygnały z przestrzeni kosmicznej. Dzięki nim możemy zobaczyć ten sam obiekt z wielu różnych perspektyw. Gwiazdy, mgławice i galaktyki wysyłają nie tylko widzialne promieniowanie, lecz także fale ultrafioletowe, podczerwone oraz wysokoenergetyczne promieniowanie rentgenowskie i gamma. Więcej o odkrywaniu tajemnic Wszechświata w artykule Dominiki Jasińskiej.
czytaj więcej »
Astronomia - sierpień 2019 (86)
01-08-2019Skaliste obiekty Układu Słonecznego mają jedną, niepokojącą cechę wspólną. Wszystkie usiane są kraterami. Wydaje się, że Ziemia jest pod tym względem inna, ale to tylko pozory. Dynamiczne procesy geologiczne i biologiczne zachodzące na naszej planecie zdołały ukryć pamiątki po przeszłych zderzeniach Ziemi z asteroidami. Gruba atmosfera otaczająca planetę zaciera ślady w procesach erozji i wietrzenia, ale mimo to tu, na Ziemi, odnajdujemy oczywiste dowody na to, że w przeszłości jej grawitacji nie zdołało się oprzeć wielu kosmicznych podróżników. Co jakiś czas agencje kosmiczne i ośrodki badawcze informują o bliskim przelocie planetoidy. Zazwyczaj ci kosmiczni podróżnicy trzymają się na dystans, a ich odwiedziny nie są niebezpieczne. Nie bez powodu jednak takie obiekty skrzętnie katalogujemy, starając się jak najdokładniej poznać ich orbity. Jak na razie jedyne, co możemy robić, to przewidywać. NASA chce jednak uczynić kolejny krok i spróbować swoich sił w defensywnej obronie naszej planety. Misja DART (ang. Double Asteroid Redirection Test) ma sprawdzić, czy taka obrona rzeczywiście jest możliwa. Więcej o misji w artykule Dominiki Jasińskiej.
czytaj więcej »
Astronomia - lipiec 2019 (85)
28-06-201920 lipca 1969 roku na Srebrnym Globie wylądował lądownik Orzeł. Pierwsze kroki na księżycowej powierzchni wykonali Neil Armstrong i Edwin „Buzz” Aldrin. Astronauci dokonali tego w ramach misji Apollo 11. Trzecim członkiem załogi pozostającym wówczas na orbicie okołoksiężycowej był Michael Collins. Niezwykła podróż trójki astronautów rozpoczęła się 16 lipca, gdy przylądek Canaveral (Floryda, USA) opuściła potężna rakieta Saturn V o sile ciągu równej 3,5 milionom kilogramów.
czytaj więcej »
Astronomia - czerwiec 2019 (84)
28-05-2019Trójwymiarowa mapa Wszechświata ukazuje w olbrzymiej skali czasu uporządkowaną strukturę komórkową, w której połączone łańcuchy galaktyk okalają wielkie obszary względnie pustej przestrzeni. Patrząc wstecz, ta olbrzymia uporządkowana struktura komórkowa zaciera się, a pierwotnie powstałe galaktyki wydają się równomiernie rozmieszczone w przestrzeni. Do artykułu o strukturze Wszechświata zaprasza dr Marek S. Żbik.
czytaj więcej »
Astronomia - maj 2019 (83)
24-04-2019Choć, według wszelkich rozsądnych oszacowań, w Galaktyce powinno roić się od pozaziemskich cywilizacji naukowo-technicznych (CNT), czyli takich, które przynajmniej wynalazły radio, to bezpośrednie obserwacje wskazują coś zupełnie przeciwnego. Ani, trwający już od ponad półwiecza, program SETI nie wykrył żadnych pozaziemskich inteligentnych sygnałów radiowych, ani żadnych śladów pobytu przedstawicieli CNT w Układzie Słonecznym teraz, lub w przeszłości, nie znaleziono. Ta drastyczna rozbieżność pomiędzy przewidywaniami teoretycznymi a wielkościami obserwowalnymi nosi nazwę paradoksu Fermiego, od nazwiska uczonego, który pierwszy zwrócił na nią uwagę. Dlaczego wciąż jesteśmy sami w Kosmosie?
czytaj więcej »
Astronomia - kwiecień 2019 (82)
28-03-2019Miesiąc temu podziwialiśmy naszego naturalnego satelitę – Księżyc, a tym razem nie ma jak w domu, czyli podziwiamy naszą ukochaną Ziemię widzianą z bliskiego lub dalekiego kosmosu. Pierwsze zdjęcie Ziemi widzianej z przestrzeni kosmicznej zostało uchwycone 24 października 1946 roku. Zapraszamy do przeglądu najpopularniejszych fotografii Ziemi.
czytaj więcej »
Astronomia - marzec 2019 (81)
01-03-2019Księżyc towarzyszy nam od zawsze. Jest najjaśniejszym obiektem nocnego nieba i jedynym naturalnym satelitą Ziemi. To nieodłączny świadek wielu niezwykle ważnych dla losów Ziemi faktów historycznych. Wszyscy patrzyliśmy i patrzymy na ten sam Srebrny Glob, który do dziś budzi zachwyt i jest obiektem ciągłych badań oraz wnikliwych obserwacji.
czytaj więcej »
Astronomia - luty 2019 (80)
31-01-2019Trzeciego stycznia chiński lądownik osiadł na powierzchni Księżyca. Jest to pierwsze miękkie lądowanie po drugiej, niewidocznej z Ziemi, stronie Srebrnego Globu. Na misję Chang’e 4 składają się łazik księżycowy, lądownik oraz wystrzelony w maju 2018 roku Chang’e 4. Zarówno łazik, jak i lądownik są drugimi urządzeniami swojego rodzaju na powierzchni Księżyca wysłanymi przez Chiny. Planowanym głównym celem kolejnej sondy jest pobranie około dwóch kilogramów próbek z powierzchni Księżyca i powrócenie z nimi na Ziemię. Chiński program eksploracji Księżyca zakłada wysyłanie kolejnych przyrządów na ziemskiego satelitę.
czytaj więcej »
Astronomia - styczeń 2019 (79)
31-12-2018Dwudziestego szóstego listopada lądownik InSight z sukcesem osiadł na powierzchni Marsa. Rozpoczyna się nowa misja badawcza, w której udział bierze także Polska. Warszawska firma Astronika ze wsparciem Centrum Badań Kosmicznych PAN (CBK) przygotowała element eksperymentu HP3, który będzie sukcesywnie wbijał się w powierzchnię Marsa. Będzie to pierwsze takie badanie w historii prowadzone pod powierzchnią Czerwonej Planety.
czytaj więcej »
Astronomia - grudzień 2018 (78)
30-11-2018Podróże kosmiczne wciąż wydają się odległe dla przeciętnego obywatela, i choć Elon Musk zapowiada wysłanie pierwszych ludzi na Marsa do 2025 roku, to możemy spodziewać się, że nadal będzie to ograniczone tylko dla zamożnej elity. Nie mówiąc już o poprzedzających długich przygotowaniach i ćwiczeniach wytrzymałościowych, przygotowujących do lotu w kosmos. A co jeśli moglibyśmy odwiedzić Międzynarodową Stację Kosmiczną już dziś, poznać lepiej nasz Układ Słoneczny lub zwiedzić inne planety? Dzięki wirtualnej rzeczywistości możemy odbyć podróż kosmiczną w zaciszu własnego domu już teraz. Przygotowaliśmy przegląd kilku popularnych systemów VR oraz aplikacji o tematyce związanej z kosmosem.
czytaj więcej »
Astronomia - listopad 2018 (77)
01-11-2018Nowy numer – listopad 2018 – już w sprzedaży i w drodze do prenumeratorów. Zapraszamy do zakupów i życzymy miłej lektury :) Magazyn tradycyjnie dostępny w Empiku, Ruchu, Inmedio oraz w naszym sklepie internetowym (przesyłka GRATIS): https://astronomia.sklep.pl/…/Astronomia-112018-77-list…/106
czytaj więcej »
Telefon : 515-773-590
E-mail : redakcja@astronomia.media.pl
You like taking the lead of line?
Being the first to know always feels great... Signing up to our newsletter gives you exclusive access to our Grand Opening!